Forum Collectie Overijssel

Bedankt Peter, helaas dat er in de testamenten niet meer informatie staat. Ik zie dat u de trouwboeken van Zwolle hebt getranscribeerd. Ik heb hier nog wel een detailvraag over. De allereerste vermelding van "van der Bent" is als Willem Asjes van der Bent en Hendrikje Mensen ondertrouw aanvragen in Beverwijk en in Haarlem. Daarna gaan ze meteen naar Zwolle, en het lijkt erop dat ze alleen ondertrouwen in Beverwijk en Haarlem en in Zwolle trouwen. Ze komen ook beide apart als lidmaat binnen en Willem heeft dan nog J.M. achter zijn naam staan. Betekent dit dat er misschien ergens in Zwolle nog een trouwvermelding van hen is? Of gebeurde het vaker dat de ondertrouw wel werd afgegeven, maar dat het trouwen dan niet nogmaals werd vastgelegd? Is het ook zo dat getrouwde vrouwen niet apart als lidmaat werden ingeschreven? Bij broer Arent zie ik dat. Hij wordt wel als lidmaat ingeschreven in 1766. ZIjn vrouw Johanna Hiddink duikt pas op bij het dopen van kinderen, maar ik kan van haar geen inschrijving als lidmaat vinden.Relevante bronnen (klikbare link):Trouwboek Beverwijk 8 mei 1757: Willem Asseris van der Bent J.Man wonende in de Beverwijk met Hendrikje Mensen J.D. wonende tot Haarlem. Den 8 mei attestatie gegeven naar Zwolle op dato.Trouwboek Haarlem 24 april 1757: Willem Asjes van der Bendt, J.M. van Haerst, wonagtig te Beverwijk met Hendrikje Mentsen, J.D. van Dalfsen op de oude gragt. Deze geboden gaan in de Beverwijk acte geven den 8 mei 1757 na Zwolle te trouwen. 6 gl. Aan de diaconij.Lidmatenboek Zwolle: Attestatie Zwolle voor Kersttijd 1757: Willem Asjes van der Bent J.M. BeverwijkLidmatenboek Zwolle: Attestatie Zwolle voor Pasen 1758: Hendrikjen Mensing HaarlemZoals eerder onderzocht verkrijgt Willem van der Bent het kleine burgerschap in Zwolle op 16 mei. Daar wordt Hendrikje Mensen niet genoemd. 

In principe zou je verwachten dat ze in Zwolle zouden trouwen, maar er zijn geen andere trouwboeken dan deze. Mensen die ondertrouwden in andere plaatsen en niet ondertrouwden in Zwolle, maar daar alleen trouwden staan achter in het boek, maar ook staan ze niet tussen. Maar het komt wel vaker voor dat ergens een attestatie op gegeven wordt en uiteindelijk geen echte trouwakte te vinden is.De vrouw komt meestal op dezelfde dag als de man binnen en staan meestal samen vernoemd. Ik heb geen kopie van de lidmaten boeken dus kan het niet nakijken. Ik zou trouwens niet zomaar de inschrijving van Hendrikje Mensing uit Haarlem aannemen voor Hendrikje Mensen. Mensing is geen Mensen.

Hallo Peter, bedankt voor de snelle reactie. Goede tip om achterin de boeken te kijken. Daarvan was ik niet op de hoogte. Jammer dat ze niet in dat lijstje staan. Van Hendrikje Mensen/Mensing ben ik vrij zeker. Dat wordt in haar leven beiden gebruikt. Zie onderstaande gegevens die ik heb uitgezocht om uit te sluiten dat "van der Bent" van haar kant komt. Over het dopen ben ik niet helemaal zeker omdat het patroniem niet klopt, maar de andere verwijzingen sluiten mooi op elkaar aan. (09-11-1721 - Doopboek Dalfsen: Henrikien dochter Willem Mensen Teuntien Gerrijds In ’t Kerkdorp)07-04-1743 - Lidmatenboek Dalfsen: Belijdenis Uit Kerkdorp [5] Hendrikje Mentzing op de Leemkwijze, met att. …. na Zwolle ... 174430-03-1744 - Lidmatenboek Zwolle: Hendrikje Mentzing Dalfsen11-09-1746 - Lidmatenboek Zwolle: Hendrikje Mentzing naar Amsterdam22-09-1746 - Lidmatenboek ingekomen Amsterdam: [32] Hendrikje Mensing op de keijsergragt, van Zwolle06-11-1755 - Lidmatenboek vertrokken Amsterdam: [14] Hendrikje Mentsing, ingekomen op 16-09-1746, na Haarlem, door haarself.Voorjaar 1756 - Lidmatenboek Haarlem: Hendrikje Mentsing uit Amsterdam met attestatie van 6-11-175524-07-1757 - ondertrouw Haarlem: Willem Asjes van der Bendt, J.M. van Haerst, wonagtig te Beverwijk met Hendrikje Mentsen, J.D. van Dalfsen op de oude gragt. Deze geboden gaan in de Beverwijk acte geven den 8 mei 1757 na Zwolle te trouwen. 6 gl. Aan de diaconij.08-05-1757 - ondertrouw Beverwijk: Willem Asseris van der Bent J.Man wonende in de Beverwijk met Hendrikje Mensen J.D. wonende tot Haarlem. Den 8 mei attestatie gegeven naar Zwolle op dato.Voor Pasen 1758 - Lidmatenboek Zwolle: Hendrikje Mensing uit Haarlem23-05-1769 Testament Zwolle: Hendrikjen Mensen vrouw van Willem van der Bent06-06-1769 Begraafboek Zwolle: Hendrikjen Mensen is begraven in de Betlehemse kerk, vrouw van Willem van der Bent, Hovenier.

Het zoeken naar de exacte oorsprong van de naam van "van der Bent" wordt wel steeds moeilijker. Het hoofdgeld in Zwolle kan mogelijk nog wat opleveren, maar het kan ook alleen een vermelding van de naam zijn. Van van Haersolte is ook een privé-archief in Zwolle, hij is daar knecht tussen 1748 en 1754. Wie weet is daar nog iets te vinden. Of de tip van Janny om in het Markeboek van Haerst te gaan kijken. Wie weet staat er nog wat in. Of toch Noord-Holland. Ik hoop nog eens in de privé-archieven van landgoed Akerendam in Beverwijk te mogen kijken. Willem Asjes werkt daar als hij zich bij zijn ondertrouwen in 1757 in Haarlem/Beverwijk "van der Bent" gaat noemen. De echt allereerste vermelding van "van der Bent" is op 24 april 1757 in Haarlem. Dat is niet zo ver bij het Bentveld vandaan, een gebied waar in die tijd de tuinen werden uitgebreid van landgoed "Groot Bentveld" en buitenplaats "Klein Bentveld". Hij kan daar gewerkt hebben als hovenier. Hij moet toch Beverwijk wel eens uitgegaan zijn, anders kan hij Hendrikje Mensing/Mensen uit Haarlem ook niet hebben leren kennen. Waarom zijn broer Arent zich dan later ook zo gaat noemen is me een raadsel, al is hij in 1759/1760 ook even in Heemstede met attestatie. Dat is daar ook vlakblij. Of dat voor hem genoeg is om zijn achternaam ook in "van der Bent" te veranderen bij het trouwen in Monnickendam in 1762 is dan de vraag, maar het zou kunnen. Ik zat lange tijd op het spoor van het kleinburger worden in Zwolle, of iets uit de omgeving van Haerst, maar daar hebben we na lang zoeken nog niet echt een aanleiding voor de naam "van der Bent" gevonden. 

Voorzover ik weet zijn er 2 families met de achternaam Van der Bent. De ene heeft de oorsprong in Katwijk (ZH). De andere, de onze komt uit Haarst/Zwolle. De families hebben geen verband. In beide families wordt de naam zowel met een t als met een d op het eind geschreven. Maar in beide families zijn de eerste vermeldingen met een t op het eind. In de Katwijkse familie is de t schrijfwijze overwegend. In de Overijsselse (in mijn gegevens) zie ik wat vaker een d op het eind. De verspreiding van de Katwijkse familie was tot eind 19e eeuw in Noord- en Zuid Holland. De Overijsselse in het Oosten van het land, begin vorige eeuw trokken er ook naar het Westen. In bv Den Haag, Vlaardingen, Schiedam kom je zowel afstammelingen van de Katwijkse als de Overijsselse familie tegen. De schrijfwijze met d en t vind je daar vanuit beide families.Bij 2 losstaande families met dezelfde naam uit een verschillend deel van het land hoeft er geen zelfde basis voor de naamgeving te zijn. Maar de toevoeging Van der Bent (Overijssel) kwam bij een verblijf in Noord Holland. Het doet vermoeden dat er een zelfde basis is en dat die waarschijnlijk uit die regio komt.Ik heb ongeveer veertig jaar geleden contact gehad met een naamgenoot die in het bezit was van een, niet geregistreerd, familiewapen. Naar wat ik toen begreep was dit wapen er al voor WOII. Het wapen: aan de onderkant een goene vlak met daarop staand een zwaan. De verklaring, die ik toen kreeg was dat de groene onderkant (grasland,bent) een verwijzing was naar de naam. Sinds een paar jaar heeft, zoals ik aanneem men weet, (een deel) van de familie een erkend familiewapen.

Beste Harro, leuke reactie! Ook voor zover ik weet zijn er inderdaad twee "van der Bent" families, de andere inderdaad uit Katwijk. Interessant om te weten dat er ergens mogelijk nog een niet geregistreerd familiewapen is. Misschien is nog te achterhalen bij wie u dat heeft gezien, al is het al 40 jaar geleden. Het nieuwste familiewapen uit de jaren 1990 ken ik inderdaad, maar dat voelt toch niet echt historisch.Ik heb nog een beetje nagedacht over het moment dat Willem zich "van der Bent" gaat noemen en dan met name de korte tijdsperiode waarin het allemaal plaatsvindt. Ik begin even op 26 april 1755 als Willem tegelijkertijd met zijn broer Arent uit Zwolle vertrekt naar Noord-Holland.26 april 1755. Willem Asjes van Haarst, naar Medemblik en komt daar aan 3 augustus 1755 aan als: Willem Asjes van Haarst, van Zwolle.7 November 1756. Willem Asjes van Haerst, naar Beverwijk en komt daar 3 december 1756 aan als: "Willem Asjes van Haerst. J.M. v Medemblik Trijnknecht op Akerendam". 1757 n. Zwol24 april 1757 - ondertrouw Haarlem: Willem Asjes van der Bendt, J.M. van Haerst, wonagtig te Beverwijk met Hendrikje Mentsen, J.D. van Dalfsen op de oude gragt. Deze geboden gaan in de Beverwijk acte geven den 8 mei 1757 na Zwolle te trouwen. 6 gl. Aan de diaconij.08 mei 1757 - ondertrouw Beverwijk: Willem Asseris van der Bent J.Man wonende in de Beverwijk met Hendrikje Mensen J.D. wonende tot Haarlem. Den 8 mei attestatie gegeven naar Zwolle op dato.16 mei 1757 kleinburger in Zwolle: 1757 den 16 Meij heeft Willem van der Bent geboortig uit de boerschap Haerst en van de gereformeerde religie volgens daertoe bekomene permissie van Schep: en Raden v.d. 7 deser de kleine borgerschap gewonnen en den borger Eed gedaen. Coram Schepen Berg et solvit.  f35-.-)Kersttijd 1757. Lidmaten Zwolle: Willem Asjes van der Bent J.M. van Beverwijk. (Voor Pasen 1758 Hendrikje Mensing van Haarlem)Wat zo opvallend is dat Willem zich altijd Willem Asjes (Assies etc), of Willem Asjes van Haerst noemt totdat het moment van ondertrouwen in april 1757, dan wordt het Willem Asjes van der Bent. (Waarom niet van Haarst?) Het lijkt niet echt logsich om dan ineens een verwijzing naar een (bent, bentgras, beemt, weiland) op te nemen in je naam. Als "van der Bent" verwijst naar een weiland in Haerst dan had hij dit ook al wel eerder kunnen gebruiken bij alle attestaties. Een weiland/bentgras in Beverwijk/Haarlem/Bentveld is ook niet echt logisch, hij is daar maar 4 maanden en waarom zou zijn broer Arent in 1762 dan bij zijn trouwen in Monncikendam ook "van der Bent" als naam gaan voeren. Het zou gekoppeld kunnen zijn aan het (onder)trouwen van beide broers, ze beginnen dan namelijk beiden met het voeren van de naam "van der Bent". Dat het een afspraak is die ze samen op de boot naar Noord-Holland hebben gemaakt. Het zou kunnen, maar echt logisch is het ook niet.Kijkend naar het ondertrouwen van Willem en Hendrikje Mensing lijkt het trouwen ook een beetje overhaast te gaan. Willem is nog maar vier maanden in Beverwijk (nog best ver van haarlem) en ze besluiten toch al te ondertrouwen. Hij kan haar al wel gekend hebben omdat Hendrikje Mensing tussen 1744 en 1746 ook in Zwolle woonde. Misschien zaten ze vroeger wel achter elkaar in de kerkbankjes. Het ondertrouwen lijkt echter meer in het teken te staan van het vertrek van Willem naar Zwolle, want bij het ondertrouwen wordt al vermeld dat ze naar Zwolle gaan. En als Willem op 16 mei 1757 kleinburger wordt in Zwolle staat er met permissie van Schep: en Raden, daar zal dan toch iets van een aanvraag of rekwest geweest moeten zijn. Als Willem, als "van der Bent" besluit naar Zwolle te gaan (en om een reden het kleinburgerschap aanvraagt) besluit Hendrikje Mensing mee te gaan en bezegelen ze dat met het ondertrouwen. Dit overdenkende is het denk ik toch belangrijk om nog beter te begrijpen waarom Willem (als "van der Bent") in 1757 naar Zwolle gaat en het kleinburgerschap nodig heeft. Ik denk daarbij aan het hoofdgeld 1764 in het HCO overijssel, dat kan waarschijnlijk een woonlocatie geven in Zwolle. Er zijn ook archieven van de Schepenen en Raden van die tijd. Misschien dat daar iets van een vermelding in staat. Ik ging er verder vanuit dat Willem steeds hovenier is, maar in de online stamboom van u (Harro) staat ook nog slager. Kunt u nog achterhalen uit welke bron dat komt? 

De ervaring met o.a. Hoofdgeldregisters in Zwolle heeft me geleerd, dat het vaak teleurstellend is wat betreft de stratennamen en beroepen van de gezochte personen. Als er een Vuurstedenregister naast gelegd kan worden dat niet al te veel in jaren verschilt, kom je soms door de namen uit beide registers van buren te combineren nog tot iets wat betreft de stratennamen of de wijk.Voor Hoofdgeld Zwolle zou ik in het HCO ( of als je ze thuis hebt) raadplegen de 3 blauwe boeken van Mensema "Inventaris van het stadsarchief van Zwolle. 1230-1813"   In deel 2 blz. 529-531 staan de nieuwe nummers van de archiefstukken voor Hoofdgeld in de stad Zwolle. Zo is 9498 nu Hoofdgeld 1764 geworden. Er staat bij "N.B. Zonder enige geografische aanduiding."Nr. 9500-9503  Hoofdgeld 1765. N.B. Met summiere geografische aanduidingen.Het gaat om de personen van 16 of 17 jaar en ouder en dan zijn er nog minvermogenden, zoals heel oude mensen die vrijgesteld zijn van Hoofdgeld. Het gaat hier niet in de eerste plaats om de beroepen, die zullen er dan ook meest niet bij staan. In dit deel 2 van Mensema zijn blz. 499 tot 538 (deels) belangrijk om ideeën uit op te doen en om dan het goede archiefnummer te kunnen vinden.Ik schreef 13 mei 12:52 uur in de transcriptie van Verponding 1630 dat J. van Laer Jonker kon zijn. Dat moet denk ik Johan van Laer zijn. Hij zou eventueel ook nog jonker kunnen zijn, maar hier staat de J. mogelijk voor Johan.

Willem van der Bent zou in principe een aantal jaren in Zwolle moeten hebben gewoond wilde hij burger van Zwolle  worden. Hij kan gewoon geen burger worden al paar maanden na aankomst - behalve met toestemming. En of de reden daartoe boven water gehaald kan worden, geen idee. Je kunt het natuurlijk altijd proberen. Al zal het je niets opleveren t.a.v. de geslachtsnaam van der Bent. Want die gebruikte hij toch al bij de ondertrouw en trouw.Ik zou verder ook niet weten wat je nog kunt doen. Ik heb Hendrikje Mensen/Mentzing haar familie nog uitgeplozen, maar dat levert ook niet bruikbaars op. Wel zag ik Aagte nog 2x als huwelijksgetuige bij de zus van Gijsbert Hendriks vermeld in Zwolle. Wat ik nog wel voor je heb. Asjen Arents] van der Bent x met Janna [Johanna] Jansen. Zij is overleden voor 19 mrt 1805 en ze laat 2 onmondige kinderen na genaamd Arent en Gerrit. Voogden worden Jan Harms in Genne en Jan ten Brinke onder Heino. De laatste is gehuwd met Berendiena Arends van der Bent.Volgens RC 1811 is Albert van der Bend geb 2 febr 1775 en wonende te Spoolde van beroep tuinman en is Asjen van deN Bent en wonende te Zwolle geboren 1760 van beroep spekkoopman. 

Ik ga er vanuit de naam van de Bent een afgeleide dus een toponiem is van de familie Bentinck dit vanwege het feit dat zij o.a. werkten bij de familie Bentinck.

Dat lijkt me erg ver gezocht, Daan.