Forum Collectie Overijssel

Jan Egbers en Henderina Jans op de Nieuwe Wetering in Mastenbroek

Het echtpaar wordt beschreven in Gens Nostra 1949, blz. 334. Geboorte data, overlijdensdata en trouwdatum worden niet vermeld. Wel wordt een zoon Jan Jans en diens nakomelingen beschreven in het artikel. De vraag is, wie heeft er aanvullende gegevens.

In Gens Nostra wordt de volkstelling van 1748 aangehaald. Het echtpaar woonde toen aan de Nieuw Weteringe, Noord Einde nummer 7. Bij het echtpaar worden drie jongens vermeld in de categorie kinderen boven de tien jaar: Willem Henriks, Jan Jans en Henrik Arents. Voor zover ik heb gezien, het enige echtpaar in de volkstelling van Zwollerkerpel/Mastenbroek waarbij de patroniem van de kinderen vermeld wordt. De eerste gedachte is dat het kinderen van één van beiden uit een vorig huwelijk betreft. Wel vreemd dan dat de jonste (de kinderen werden bijna altijd van oud naar jong beschreven) dan uit een ander huwelijk zou zijn.
In de transcripties van de DTB Zwolle heb ik het volgende gevonden:

"Den 23 augustus 1721.
Jan Egberts jonkman met
Hendrina Jansen weduwe van Jan Dirkse
moet de gebooden mede gaan in Mastebroek
.....
1718 den 27 August
Jan Derks j.m. te Berkum en
Hendrina Janz wed. in Mastebroek
de proclamatien gaan mede in Mastebroek, alwaar ook zijn ingeschreven
Attestatie gegeven desen 17 Sept. 1718.
.....
15-01-1704
Jan Jansz j.m. op s'Heerenbroeck en
Hendrina Jans gewoont hebbende tot Salck
sijn op attestatie van Salck en Mastenbroeck hier getrouwt"

Als deze gegevens bij het echtpaar horen, dan is Henderina drie keer met een Jan getrouwd. En uit de opmerking jonkman bij Jan Egberts lees ik niet dat dat zijn achternaam is, maar aangeeft dat hij niet eerder gehuwd was.
Verdere aanknopingspunten zijn te vinden in het lidmatenboek van Mastenbroek, waarvan ik alleen maar een transcriptie van heb gezien. Het boek begint met:

 "Naemen der ledematen welke ick gevonden heb in de Huijsvisitatie op
den 23 Aug. 1729.
Op de Nieuwe Weteringe en Hasseler Dijk:
x Willem Jansen Knol
obijt den 28 Octb. 1761
x Albertjen Wessels
obijt den 5 Meij 1763."

Het hier genoemde echtpaar is, naar ik aanneem, het echtpaar dat in de volkstelling van 1748 woonde aan de Nieuw Weteringe, Noord Einde nummer 9. En waarvan vermeld wordt in Gens Nostra dat ze op 25 Mei 1704 getrouwd zijn te Mastenbroek.
En dat ze als eersten genoemd worden is ook niet vreemd, als je de opmerking over de "Huijsvisitatie" letterlijk neemt. Vanaf den kerk in oostelijke richting via de Kerkwetering, is de woning die in 1748 aangeduid wordt als  Nieuw Weteringe, Noord Einde nummer 9 de eerste die je tegenkwam. Voor zover ik heb kunnen nagaan is deze Willem Jans, met zijn zoon Jan Willem, de enige in de geschriften van ds. Mooijen (predikant te Mastenbroek van 1728 tot 1765, en schrijver van de DTB-boeken van Mastenbroek uit die periode, naar ik aanneem) die een enkele keer vermeld wordt met de achternaam Knol.
Iets verderop in het lidmatenboek worden zes mensen genoemd, die volgens de transcriptie met een accolade verbonden zijn, en dus waarschijnlijk bij elkaar horen:

"x Egbert Jans
obijt den 30 Meij 1763.
Anna Alberts
x Trijntje Alberts
obijt in Febr. 1731.
x Hendrika Jans
uxor Jan Egberts.
obijt den 7 Feb. 1756.
x Gijsjen Jans
obijt 1743 den 4 Jan.
x Hermen Jans
obijt 1751 den 28 Maert."

De meest voor de hand liggende verklaring lijkt me dat Egbert Jans en Anna Alberts de ouders zijn van Jan Egberts. Dat Jan Egbers hier enkel als echtgenoot van Herdrika Jans vermeld wordt, zou betekenen dat hij nog geen belijdenis heeft gedaan in 1729. Echter in 1734 deed ene Jan Egberts wonende in de kerkelijk wijk Nieuwe Wetering (en Hasseler-Dijk), die later te Genemuiden overleed op 17 november 1761, belijdenis. Daar ik tot nu toe geen andere Jan Egberts, woonachtig aan de Nieuwe Wetering in de eerste helf van de achtiende eeuw ben tegengekomen, neem ik aan dat iedere vemelding in het lidmatenboek van Jan Egberts van de Nieuwe Wetering dezelfde persoon betreft. En belijdenis doen op latere leeftijd, terwijl je al getrouwd was, kwam in die tijd vaker voor.
In het lidmatenboek komt Jan Egberts ook voor als de vader van Beerentje Hendriks, die belijdenis deed in 1740 en trouwde met Hendrik Broekhuisen. Het echtpaar met twee kinderen is bij de volkstelling van 1748 woonachtig aan de Oude Weteringe, Noord Einde 12. Naast Willem Hendriks uit de volkstelling van 1748, is dit de tweede met de patroniem Hendriks die als kind van Jan Egberts wordt beschreven. Een derde kind zou kunnen zijn Lijsabeth Hendriks. In Gens Nostra wordt vermeld dat een kind, met onbekende naam, van Jan Egberts en Henderina Jans huwde met Jan Wichers. Het enige huwelijk van Jan Wichers in het trouwboek van Mastenbroek is het huwelijk dat afgesloten is op 28 juli 1743. Het lidmatenboek vermeld de belijdenis van Jan Wijcherts op 15 mei 1760, waarbij aangetekend dat hij getrouwd is met Lijsebet Hend. woonachtig op de Nieuwe Wetering.

En dan kom ik bij de meest controversiële veronderstelling. De kinderen Hendriks en Arents waren geen kinderen van Jan Egberts of Henderina Jans, maar aangenomen kinderen. Mogelijk van bloedverwanten, omdat de kinderen niet vermeld staan bij de inwonenden met daarbij de opmerking "van de armen", maar als kinderen van het echtpaar.
De vraag is nu, zijn de kinderen Hendriks (Berentje, Lijsabeth en Wilem) te koppelen aan een echtpaar Hendrik en nn, een of beide overleden voor 1740?
Wat betreft Hendrik Arents, dit zou heel goed een zoon kunnen zijn van Arend Jans op de Werf. Hendrik Arents van der Werff wordt niet vermeld bij zijn moeder en zijn stiefvader in de volkstelling van 1748. Het is natuurlijk ook mogelijk dat hij anoniem in de volkstelling van 1748 is opgenomen als knecht bij iemand. Opvallend overigens dat alle drie de zonen van Arend Jans aan de Oude Wetering woonden in de tijd dat ze hun kinderen lieten dopen.
Evenals de beide zonen van Jan Jans en Grietje Harms die aan de Oude Wetering woonden toen ze hun kinderen lieten dopen. Grietje Harms wordt ook vermeld in het lidmatenboek, als overgekomen met attestatie uit Zwolle op 12 Junij 1756. Zij is dan dienstmeid bij Jan Egberts. Het lijkt er dus op dat Jan Jans met de meid van zijn vader is getrouwt. Grietje was bij dat huwelijk van Langenholt, nu Mastenbroek.
Dan nog even de vermelding in Gens Nostra dat Jans Jans het erf nabij het Vosje kocht in 1769, mogelijk van zijn (pleeg?)broer. Uit de omschrijving maak ik op dat het de boerderij betreft in de volkstelling van 1748 Nieuwe Weteringe Zuid Einde 10, en die in 1832 volgens kadaster in eigendom was van Egbert Cornelis Lindeboom. Deze Egbert Cornelis huwde de weduwe van Jan Jans, Janna Jacobs (Lingeman). Volgens Gens Nostra deed Janna Jacobs erfuiting op 23 augustus 1788. Opmerkelijk ook is dat de boerderij waar Jan Jans en Hederina Jans in 1748 woonden, in 1832 in het bezit was van ene Jacob Lindeboom, naar ik aanneem de oudste zoon van Egbert Cornelis Lindeboom en Janna Jacobs. Deze Egbert Cornelis heeft niet alleen de boerderij van Jan Jans overgenomen, maar ook diens graf. In grafstede 67, in eerster instantie van Jan Jans op de Nieuwe Wetering, zijn de eerste twee echtgenotes van Jan Jans begraven, en vervolgens hijzelf. En als laatse de opmerking dat het graf nu toebehoord aan Egbert Cornelis Lindeboom.
http://194.171.192.4/?db=nederland&laye ... overijssel
Een opmerking van Ria van Bessen in een ander draadje dat Jan Egberts volgens zijn testament twee kinderen heeft, lijkt me een bevestiging van mijn aanname dat Willem Hendriks en Hendriks Arents pleeg-kinderen zijn. Overigens ken ik dat testament van Jan Egberts niet. Dat Maria Jans, die in 1742 woonachig in Genemuiden, geboren in Mastenbroek, in Mastenbroek in ondertrouw ging met Willem Peters van Dalfzen, een dochter is van Jan Egberts, en een zus van Jan Jans, vermoedde ik al. Dit echtpaar wordt ook vermeld in de volkstelling van 1748 in Genemuiden. Van de overige kinderen van Jan Jans en Hendrerina Jans, zoals vermeld in Gens Nostra, heb ik geen bevestiging of vermoeden dat het kinderen zijn van Jan Egberts en Henderina Jans.

Ik kan nog veel meer melden, maar dit is al een lang verhaal. Als iemand opmerkingen, vragen of correcties heeft, graag.

Egbert 

Als eerste wil ik je wijzen op de inwoonster 1748 bij Jan Egberts, deze heet ook Hendrina Jans.Willem Hendriks en zijn vrouw Geesje Jans van de Nieuwe Wetering uit Mastenbroek huwelijk 26-11/19-12-1751 Mastenbroek.Dit stel maakt een testament op langstlevend dd 15 sept. 1753 te vinden onder folio 317 Zwollerkerspel ORA.In dit testament krijgt zijn moeder Hendrina Jans en nu hertrouwd met Jan Egberts de legitieme portie toebedeeld als zij nog in leven zou zijn bij overlijden. Willem Hendriks zijn moeder is dan Hendrina Jans, en gezien het patroniem is zijn vader Hendrik NN.*Lijsebet Hendriks wed. in Mastebroek x 12-01/4-02 1753 Roelof Hendriks jm aan de Vecht. Zij is volgens het ORA Zw'kerspel f269 dd 20-01-1753 weduwe van Peter Arents en woont aan de Nieuwe Wetering in Mastebroek, voogden Gerrit Hendriks oom MZ en Coendert Hendriks neef van VZ. Zij hertr als wed. van Roelof Hendriks van de N Wetering uit Mastebroek 7-12/30-12-1759 met Jan Wijchers van Klein Eijssink en  volgens f178 dd 15-12-1759 worden als voogden aangesteld als oom van MZ Willem Henriks en als aangetrouwde oom van VZ Jacob Oostens. Uit het huwelijk met Roelof een zoon Berent.Jan Wichers is de zwager van Jan Jansen volgens de voogdijakte.**Volgens f252 dd 4 aug 1769 leent Jan Jans van den NW in Mastebroek [geen vrouw vermeld] 3000 gls van Willem Hendriks en zijn vrouw Geesjen Jans tegen jrls 2 1/2 % rente, de rente zal voor het eerst betaald worden 1 mei 1770 en stelt daarvoor als onderpand het erve wat hij dus eerder van hen kocht.Aan de zijkant van deze akte staat bijgeschreven op 4 okt 1788  - verschenen Jan Harms, Jan Jans, Derk Jans, Jan Reijns, Jan Hendriks, Willem Lubberts, Hendrik Reijns en Jan Wijchers de gezamenlijke erfgenamen van Willem Hendriks en Geesjen Jans, die verklaren van het nevenstaande kapitaal ad 3000 gl met rente te zijn voldaan en dat de akte mag worden geroieerd.Van Geesjen Jans weet ik middels het testament op l.l dat zij legateert aan het kind van haar zus Jennichjen Jans genaamd Geesjen Harms. Jennichjen is gehuwd met Harmen Jans volgens deze akte f302 dd 11-09-1747.Geesje Jans was eerder gehuwd met Harmen Jans, huwelijk 9-11/2-12-1742     

bericht 2Hendrina Jansen wed van Jan Derks op de NW gaat hertrouwen, heeft een zoon Derk bij haar wijlen man, waarover als voogden worden gesteld Hendrik Hendriks, oom van MZ en Hermen Jansen de buurman. Als erfuiting voor vadersgoed krijgt de zoon een katerstede gelegen in Ancum Dalfsen 3 dozijn zilveren hemdroks knopen en een paar zilveren schoengespen vlgs f282 dd 23-08-1721Derk Jans is dus de halfbroer van Jan Jansen Knol.

bericht 3Je bent in de zoektocht beland van Albert Berents op de Werf in Mastenbroek en zijn voorzaat.Uitgebreid hier behandeld op dit forum.Hendriena Jans, wed van Hendrik Arents op de NW die 7 kinderen heeft uit dat huwelijk. volgens f 96 dd 27-08-1718.Gerrit, Niesjen, Arent, Elisabet, Willem, Jannegien en Berentien.Voogden Willem Haverink, oom van VZ en Willem Jansen oom van MZ

Allereerst Ria: hartstikke bedankt voor de info die je hier hebt gegeven. Veel ervan bevestigt mijn vermoedens, maar er zit zeker ook voor mij nieuwe inzichten bij. De laatste twee huwelijksdata van Hendrina Jans die ik gevonden had lijken mij een stuk aannemelijker geworden. En dat het eerste huwelijk met een Hendrik zou zijn, had ik natuurlijk zelf moeten bedenken. Ik ben bezig de gegevens rondom Hendrik Arents en Hendrina Jans op deze site te vinden en te rangschikken voor mezelf. En dat is niet zo simpel, erg verknipt en over meerdere draadjes verspreid. En weer komt de boerderij de Werf voorbij.

http://194.171.192.4/?db=nederland&laye ... overijssel

http://web.archive.org/web/201108170828 ... rstaat.htm

En een terzijde: in één van de draadjes over de Werf wordt de boerderij de Rouwenhorst vermeld, die volgens de link hieronder Klein Jutjes Riet heet, en waarvan Lubbert Peters Nijboer de eigenaar is. Deze Lubbert Nijboer had een dochter Trijntje die de zoon van Arendje Gerrits (zie https://www.historischcentrumoverijssel ... je-gerrits ) huwde.

(NB. De site met de kadaster 1832 percelen werkt een beetje stug. Het handigst is om op een perceel te dubbelklikken. Dan moet er rechts een informatiepaneel tevoorschijn komen met gegevens over o.a. eigenaar en gebruiker. Lukt dat niet, dan eerst een ander perceel dubbelklikken of de pagina verversen.) http://194.171.192.4/?db=nederland&laye ... overijssel
Ik ga alles nog eens goed op een rijtje zetten en kom hierop terug.
Wel nog een algemeen vraagje: als er bij een voogdij regeling staat b.v. oom van moeders zijde kun je er dan van uitgaan dat het ook werkelijk de broer van de moeder is, of kan het ook de man van de zus van de moeder zijn. Ik heb de indruk dat het niet altijd duidelijk is of het om de broer van de moeder of om de zwager gaat, dat de aktes niet allemaal eenduidig zijn.
Groet, Egbert

Met oom van MZ kan inderdaad ook de aangetrouwde oom bedoeld worden, het staat er niet altijd zo duidelijk.**Ik zie geen directe link met de Werf. Alleen dat Hendrik Arents, de 1e man van Hendrine Jans .. de broer was van Maria Arents de vrouw van Arent Jans die de 2e x met Dirkje Jans huwde, en zij huwde weer Albert Berents op de Werf.**Wat de Rouwenhorst betreft - Evert Jans van de Werf x Wichertje Willems is de koper van dit Erve genaamd den Rouwenhorst met de onderhorige landen en getimmerte gelegen aan de Hasselerdijk polder Mastenbroek voor een somma van 4500 gls volgens de 50e penning dd 18 juni 1784,Wichertje hertr. Willem Alberts z.v. Albert Jans in de Velde bij de Klooster ZijleWijchertje is de dochter van Willem Kiers en Jantje Alberts op de Werf ged 11-03-1759Jantje is de dochter van bovengenoemde Albert Berents, waar dus ook een zoektocht van is.

betreffende de Rouwenhorst en Lubbert Nijboer, dat is een verwijzing naar een bijdrage van Minie op de volgende pagina:

https://www.historischcentrumoverijssel ... rff?page=7

betreffende Willem Alberts z.v. Albert Jans in de Velde bij de Klooster Zijle: zijn broers en zussen namen de achternaam Kloosterziel aan. Zoon Gerrit van broer Jochum huwde Annigjen Willems Mastenbroek, dochter van Willem Lubberts die in de volktelling van 1748 op de Nieuwe Weteringe, Noord Einde 3 woonde en in 1775 met attestatie naar Zwartsluis vertrok. Andere dochters van Willem Lubberts huwden een Ten Klooster en een Van de Velde. De familie's in deze hoek zijn sterk met elkaar verweven.

Dat is goed mogelijk die afstamming Kloosterziel, mijn interesse gaat tot 1811, tenzij de personen in mijn reeks voorkomen.Minie Buite heeft het over een heel ander jaar dan ik, 't scheelt bijna een halve eeuw. 

Dus als je ergens stelt dat "... Arent Jans, Claas Jans en Lubbert Jans zijn broers.", dat dat volledigheidshalve betekent Arent Jans (op de Werf), Claas Jans (in Overwaters) en Lubbert Jans zijn broers, halfbroers of zwagers. Sorry als dit wat kritisch klinkt, maar ik wil alle gegevens en mogelijkheden nog eens goed nalopen.

Egbert